💫چه کنیم اگر کاه و کلش را نسوزانیم و شخم نزنیم؟
✒️نوشته دکتر رضا حق پرست

دشمنت نیستند کاه و کلشی که میسوزانی
سپر حفاظت از خاکند، حیف که نمی‌دانی
مهیار عیار
اگر شما کشاورزان نگران خشکسالی و کمبود در آمد و عملکرد کم هستید مقصر خودتان هستید. می‌دانید با آتش زدن کاه و کلش چقدر گاز گلخانه ای گرم کننده کره زمین را وارد جو میکنید؟ میدانید میزان گاز گلخانه ای در جو زمین بیش از حد شده است که اینگونه دچار خشکسالی ناشی از گرمایش کره زمین هستیم؟ میدانید بسیاری از موجودات مفید را با این روش غلط می‌کشید و گازهای سمی روانه جو زمین می‌کنید؟

میدانید که این طبیعت صاحب دارد و صاحبش از این رفتار غیر طبیعی و ناصحیح شما نگران است؟ میدانید صاحب طبیعت ولی نعمت شماست و هرچه دارید از اوست و نباید او را اینچنین نگران کنید؟ حتما شنیده ای که می‌گویند هرچه کنی به خود کنی ، گر همه نیک و بد کنی. بقول نظامی گنجوی :
چو بد کردی مباش ایمن ز آفات که واجب شد طبیعت را مکافات. حفظ این کاه و کلش در سطح خاک بسیار ضروری است. خاک را خنک نگه می‌دارد تا رطوبت و ماده آلی آن از دست نرود. دو عنصر مهم، که تو به آنها نیاز داری که در آمد بیشتری از مزرعه ات داشته باشی.
شک نکن که دلایلی که تو را مجبور میکند کاه و کلش را بسوزانی میدانم. می‌دانم که باید مزرعه را آماده کنی برای کشت محصول سال بعد و وجود این همه کاه و کلش اجازه نمی‌دهند که شخم بزنی و کشت کنی. الان خیلی از دامپروران هم به دلیل هزینه بالا گوسفند ندارند که مزرعه تو را بچرانند. زیر خاک کردن این همه بقایا هم با شخم نسبت کربن به ازت را در محیط ریشه بالا می‌برد و در این شرایط به مصرف کود ازته بسیار بیشتری نیاز داری. مصرف همین کود هم خاک را غیر حاصل خیز میکند و باعث می‌شود ماده آلی بیشتری در خاک مزرعه تو از بین برود. ضمنا با زیر خاک رفتن این همه کاه و کلش با عملیات شخم، مواد بازدارنده رشد که در کاه و کلش وجود دارد ، به خاک اضافه می‌شود و حاصلخیزی خاک را از بین می‌برد و محصول سال آینده را ضعیف میکند.

مولانا ۷۰۰ سال پیش فرمود:
بر خاک رحم کن که از این چهار عنصر او
بی دست و پا تر آمد در سیر و انقلاب
چون سبک شود آن با پای اوست
لنگانه برجهد دو سه گامی پی سحاب

اثبات شده که شخم زدن باعث از بین رفتن ماده آلی خاک می‌شود که مانند یک چسپ سیاه ذرات خاک را به هم می‌چسباند که با باد به هوا نرود. انگار این موضوع را مولانا ۷۰۰ سال پیش می‌دانست ولی متاسفانه ما هنوز در قرن بیست و یکم نمی‌دانیم که اینگونه خاکی را که خدا آفریده است را تخریب کرده ایم و غبار ناشی از آن شهرهای ایران را آلوده کرده و خیلی از هموطنانمان را بیمار و راهی بیمارستان. پس شخم زدن هم چاره کار نیست. در این شرایط چاره چیست؟ چاره چیزی نیست جز آموختن اصول بسیار ساده و کماکان هزینه کشاورزی حفاظتی و کشت بدون شخم و مدیریت بقایا در سطح مزرعه.

در کشاورزی حفاظتی باید طوری و به مقدار کاه و کلش گندم و جو را در سطح مزرعه نگهداری که هنگام کشت بدون شخم نخود یا عدس پاییزه این بقایا در زیر بذرکار جمع نشوند تا مانع کشت نگردند. پس باید بقایای مزرعه غلات سال قبل خرد شوند و اگر بقایا بسیار زیاد هستند از مزرعه خارج شوند. برای اینکار می‌توانید از ادوات کاه جمع کن استفاده کنید. این دستگاه هم کاه را خرد میکند و هم در مخزنی ذخیره میکند. امروزه در برخی سالها این کاه را میتوانی با قیمت خوبی بفروشی که هزینه استفاده از دستگاه را جبران کند. یا اگر نتوانستی آنرا بفروشی میتوانی به کمپوست یا خاک برگ تبدیل کنید و دوباره به خاک مزرعه باز گردانید. الان تعداد زیادی بذرکار کشت بدون شخم در استان کرمانشاه و سایر استان‌های ایران وجود دارد. اصول کشت بدون شخم را یاد بگیرید و از این بذرکارها استفاده کنید. ممکن است بگویید که این بذرکارها در منطقه ما وجود ندارند. اما باز هم مقصر شمایید که وجود ندارند. چون شما هنوز اهمیت و مزایای کشت بدون شخم را نمی دانید که اینگونه با عملیات شخم یا سوزاندن کاه و کلش مزارع به خاک زراعی و طبیعت خدا و اقتصاد و در آمد خودتان ضرر می‌زنید. شنیده اید که جلو ضرر را از هر کجا بگیرید به سود شماست. پس اصول بسیار ساده کشت بدون شخم را بیاموزید و به دیگران آموزش دهید تا هم خودتان کمتر دچار زیان اقتصادی شوید و هم خاک زراعی و طبیعت به دلیل نا آگاهی شما از این اصول ساده آسیب نبینند. کارنده‌های بذرکارهای کشت بدون شخم خودشان کار گاوآهن را برای انجام عملیات شخم عمودی انجام می‌دهند و خاک زیر بذر را نرم می‌کنند بدون اینکه خاک را زیر و رو کنند و بذر علفهای هرز را که در سطح مزرعه قرار دارند را زیر خاک کنند. پس نیازی نیست که شما بابت شخم هزینه زیادی کنید و کلوخه های بزرگ در مزرعه ایجاد کنید و بعد باز هم کلی هزینه کنید و چند بار دیسک بزنید تا این کلوخه ها را خردکنید.

اگر اصول کشت بدون شخم و کشاورزی حفاظتی را بیاموزید، درک خواهید کرد که در این چندین سال که کشاورزی کرده اید چقدر بیهوده بابت شخم مخرب خاک و طبیعت بیخودی هزینه کرده اید. نکته کلیدی کشت بدون شخم که باید بخوبی بیاموزید این است که باید کاه و کلش مدیریت شده را در سطح مزرعه نگه دارید و قبل از کشت بدون شخم مزرعه را زیرشکن بزنید تا کفه سخت و غیر قابل نفوذ شخم ناشی از شخم چندین ساله با گاوآهن برگردان‌دار مضر ، در مزرعه شما از بین برود. این کفه شخم اجازه نمی‌دهد که ریشه گیاه زراعی به عمقی برود که مواد غذای و آب در آن عمق به اندازه کافی وجود دارد. همچنین باعث می‌شود آب بیش از حد در سطح مزرعه و در محیط ریشه جمع شود و باعث شیوع بیماری‌های قارچی گردد. اگر این کفه شخم شکسته شود انگار شما به مزرعه کود داده اید و حتی آنرا آبیاری کرده اید. اگر این مطالب را خوب درک کنید متوجه می‌شوید که سوزاندن کاه و کلش مزارع و شخم زدن خاک، بعلت تخریب کردن طبیعت خدا، هم دارد شما را نزد خدا شرمنده میکند و هم به اقتصاد شما و در آمد شما از مزرعه‌تان آسیب می‌زند. حتما شنیده اید که می‌گویند در حقیقت مالک اصلی خداست. مالک خاک مزرعه شما هم خداست و این امانت خاک زراعی چند روزی بهر روزی نزد شماست. پس با شخم زدن و سوزاندن امانت خدا را تخریب نکن.

شخم نزن و نسوزان کاه و کلش را ای یار
با این خبط شرمنده روی در بر پروردگار
خاک را بهر زندگی و روزیت آفریده است او
آموزش کشت بدون شخم تنها راهکار
دکتر رضا حق پرست
🎯🏹مهیار عیار
دانشیار معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم
عضو هیات مدیره شورای ملی نخود
۲۶ مرداد ۱۴۰۴

کشاورزان و کارشناسان عزیز اصول کشاورزی و کشت بدون شخم را در کانال آکادمی پناه در آپارات تحت مدیریت دکتر حق پرست بیاموزید تا نیازی به شخم زدن و سوزاندن بقایای مفید نداشته باشید
لینک این کانال در آپارات
www.aparat.com/rezahaghparast

اگر به فکر خاک زراعی و طبیعت ایران عزیز هستی این متن را برای کشاورزان و کارشناسان کشاورزی که میشناسی ارسال کن.

کلاسها ی کشاورزی حفاظتی و روز مزرعه با دکتر حق پرست و اصول زراعت دیم و سازگار کردن فرهنگ غذایی با شرایط خشک اقلیمی ایران https://www.spiritfeeding.com/sf-home-page/sfag-all-agri-classes