مصاحبه خبرنگار روزنامه تجارت کشور با رئیس شورای ملی نخود ایران
استان‌ کرمانشاه با تولید 60 هزار تن نخود مقام‌ اول تولید نخود کشور را داراست
رئیس شورای ملی نخود کشور مشکل اصلی را قطع و وصل کردن صادرات، واردات بی رویه با توجه به سرانه مصرفی میداند
شورای ملی نخود ایران بارها اعلام داشته که سیاست قیمت گذاری و تجارت نخود را به این شورا محول نمایند
سیاست گذاری تجارت نخود را به شورای نخود بدهیم
حبوبات نقش اساسی در کشاورزی پایدار دارند. این محصولات منابع با ‌ارزشی از پروتئین گیاهی هستندکه در رژیم غذایی انسان و خوراک دام بسیار ارزشمند می‌باشند. حبوبات پایداری و بهره‌وری خاک را افزایش داده و شانس استقرار بیماریها آفات و علفهای هرز را برای محصول بعدی بخصوص زمانی که غلات در تناوب قراردارند،کاهش می‌دهد. نخود با داشتن 23 درصد پروتئین یکی از منابع غذایی مهم به شمار می رود که می تواند جایگزین مناسبی برای سایر منابع پروتئینی مانندگوشت باشد. این محصول به دلیل انجام فرآیند تثبیت بیولوژیکی ازت، باعث افزایش حاصلخیزی خاک می شود، که این افزایش حاصلخیزی باعث افزایش عملکرد محصولی که بعد از نخود در تناوب قرار می گیرد می شود. همچنین نخود مقاوم به شوری و خشکی می باشد که این ویژگی ها باعث شده است این گیاه در تناوب با سایر محصولات زراعی از جمله غلات قرار گیرد.
طبق گزارش سازمان فائو ایران در سال 2010 باتولید 239768 تن نخود مقام هفتم و از لحاظ سطح زیر کشت نخود مقام چهارم را در بین کشورهای جهان دارد.بر اساس بانک اطلاعات زراعت وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 98-97 ، استان‌ کرمانشاه با تولید 60هزار تن نخود مقام‌ اول تولید نخود کشور را داراست. این در حالی است که از لحاظ سطح زیر کشت نیز کرمانشاه در سال زراعی با مقدار 200 هزار هکتار بیشترین سطح زیر کشت نخود را به خود اختصاص داده است.
در حال حاضر منابع خرید محصول نخود، بیشتر بازارهای محلی و بازار آزاد هستند. این حاکی از وضعیت نابه‌سامان بازار خرید نخود و رهاشدن بازار به دست واسطه بازارهای محلی و بازارهای آزاد می‌باشد و از اینرو مسئله عدم ثبات قیمت در محصول نخود و نیز تغییرات بسیار زیاد در تولید سالانه و قیمت این محصول امری طبیعی می‌باشد. : قیمت نخود با وجود بالا رفتن قیمت کالاهای مختلف ، تغییری نکرده و حتی شاهد افت قیمت خرید نخود از کشاورزان هستیم. نگاه برخی مسیولان این است که صادرات نخود باید ممنوع شود تا در سبد کالای مصرف خانوارهای ایرانی قرار بگیرد و با گران شدن قیمت هرکالایی از قبیل گوشت ، مرغ و… به فوریت شاهد قرار دادن ممنوعیت صادرات نخود به عنوان نخستین راهکار هستیم که این موضوع موجب شده کشاورزان تولید کننده نخود ضرر کنند. صادرات نخود فقط حدود 11% ازکل تولید حبوبات را به خود اختصاص داده است. تجارت نخود در 33سال قبل بسیار اندک بوده، اما در هر حال حاضر تجارت آن رو به افزایش است. افزایش صادارت نخود در طول20 سال گذشته، به وضوح بیانگر افزایش صادارت نخود در آینده بوده و این محصول را بعنوان یک کالا مهم تجاری در بین حبوبات مطرح می‌‌سازد.
افزایش تجارت نخود در سطح جهان نیازمند تولید بیشتر نخود است که این امر افزایش سطح زیر کشت محصول را می‌طلبد. قیمت نخود باید به نحوی افزایش یابد که انگیزه لازم را برای کشاورزان ایجاد نماید، و بدینوسیله زمینه حضور فعال‌تر دربورس بوجود می‌آید. از مشکلات و تنگناهای نخود برای حضور فعال در بورس می توان به فقدان نقدینگی لازم در بخش، استاندارد نبودن محصول، از هم گسیختگی بازار و نوسان شدید، عدم توسعه حمل و نقل و صنایع بسته بندی، خرده پا بودن کشاورزی و فقر کشاورزان و عدم استفاده از حداکثر پتانسیل خود در صنایع تبدیلی اشاره کرد.

با توجه به آنچه که در پیشتر به عنوان یک نمای کلی از محصول نخود مطرح شد، در حالی که اتحادیه صنف علافان و هم‌چنین اتحادیه صادرکنندگان نخود، در استان کرمانشاه طی سالیان گذشته مشغول به فعالیت بوده است، اما ضرورت وجود یک نهاد ملی جهت حمایت از تولید، فرآوری و تجارت و صادرات نخود آشکار می‌گردد.
بدین منظور و پس از رایزنی‌های فراوان و بهره‌گیری از دانش و تجربیات موفق برخی نهادهای مشابه همانند مرکز ملی فرش ایران، انجمن پسته ایران، شورای ملی زعفران ایران، بر آن شدیم تا با تشکیل «شورای ملی نخود ایران» گامی مهم و اساسی در راستای پررنگ‌تر شدن نقش محصول نخود در توسعه و شکوفایی اقتصاد کشاورزی ایران برداریم.
از آنجا که استان کرمانشاه به گواه آخرین آمار سازمان جهاد کشاورزی در جایگاه نخست تولید این محصول قرار دارد، پیشنهاد تشکیل این شورا نیز از همین استان در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران مطرح و تشکیل گردید.از سال 91 تاکنون آقای ناصر مرادی با بدست اوردن اکثریت آرا در انتخابات این شورا ریاست شورای ملی نخود را به عهده دارد که بر همین حیث مصاحبه ای با ایشان داشتیم.
مرادی از اهداف این شورا می گوید:از روزی که شورای ملی نخود را به ثبت رساندیم تاکنون هدفهای این شورا حول این محورها است. ساماندهی تولید که کشاورز و تولید کننده اطمینان خاطر پیدا کنند که محصولش به راحتی فروخته میشود و بازاری دارد که از آن محصول استقبال میکند. تجارت و مصرف نخود اعم از دانش تولید و فرآوری این محصول که یکی از حبوبات سالم و پرویینی است و با توجه به قیمت پایین آن می تواند جایگزین مناسبی برای گوشت باشد. آموزش کشت مطلوب که همان کشت پاییزه (پا بلند) است که نسبت به کشت های بهاری و سنتی حدودا دو ونیم برابر راندمان تولید در هکتار را افزایش می دهد. نخود پاییزه در مقایسه در مقایسه با نخود بهاره دارای مزایایی همچون مقاومت به آفت برق زدگی بوده ، ضمن اینکه متوسط عملکرد مزارع نخود پاییزه هم به مراتب بالاتر از کشت بهاره نخود است و کشت اییزه کاملا مکانیزه است. بر اساس بانک اطلاعات زراعت وزارت جهاد کشاورزی پیش بینی می شود امسال 55 هزار هکتار از مزارع کشاورزی زیر کشت های پاییزه است. آموزش تولیدکنندگان، شناسایی و معرفی فرآورده‌های نخود و همچنین استفاده و انتقال تجربیات علمی و عملی دست‌اندرکاران و به‌هنگام نمودن آن برای نیل به اهداف قانونی و دفاع مشروع و قانونی از اشخاص حقیقی و حقوقی عضو از اهداف اصلی تشکیل شورای ملی نخود می‌باشد که با موافقت و نظارت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران تشکیل گردیده است.
این مقام مسئول عنوان داشت: نخود محصولی با کشت دیم بوده و نیاز آبی پایینی دارد و با یک الی دوبارش باران به عمل می آید. این در حالی است که اکثر کشاورزان دیم کار خرده مالک می باشند و قادر به کشت محصولاتی که نیاز آبی بالا دارند نیستند و کشت نخود برای این کشاورزان بسیار ضروری است. از طرفی نخود بعنوان کشت جایگزین غلات در تناوب زراعی می باشد و کشاورز در صورتیکه در یک سال زمین خود را به کشت گندم و یا جو اختصاص دهد مجبور خواهد بود در سال زراعی بعد محصول نخود را بعنوان کشت جایگزین و در تناوب با گندم و جو قرار دهد.
مرادی رییس شورای ملی نخود بیان داشت: شروع کار شورای نخود همزمان با ممنوعیت صادرات نخود بود. به مدت 2 سالی که صادرات نخود تحریم بود شورای ملی نخود با حمایت نمایندگان ، استانداری ، سازمان صنعت و معدن ،مجموعه جهاد کشاورزی، اتاق بازرگانی و.. توانستندتعاون روستایی را مجاب کنند که از کشاورزان خرید تضمینی داشته باشند که در سال93، 33هزار تن نخود کشور از کشاورزان نخود کار خریداری شد که با این اقدام شورای ملی نخود از محصولاتی که در معرض حتمی آفت بودند جلوگیری شد. در ده های 70 و 80 کرمانشاه بعنوان قطب صادرات نخود به حساب میامد زیرا جز تولیدات نخود استان ، سایر استانهای همجوار غربی ، کردستان ، لرستان ، همدان و ایلام نخود تولیدی خود را برای صادرات به استان کرمانشاه منتقل نموده و صادرات از این استان به کشورهای پاکستان ، افغانستان و حوزه خلیج فارس و حتی هند صورت میگرفت. تجار حوزه نخود سالهای سال برای بازاریابی و بدست آوردن بازارهای هدف صادراتی تلاش بسیاری داشته و هزینه های گزافی پرداخت نموده اند. ولی با تجربه ای که در سالهای ممنوعیت صادرات داشتیم شاهد از دست رفتن این بازارهای صادراتی بوده ایم . مثلا تجار پاکستانی که خواستار طعم و کیفیت نخود کرمانشاهی و ایرانی بودند با ممنوعیت صادرات ذائقه خود را تغییر داده و به سوی خرید نخود از دیگر کشورها تمایل پیدا کردند.
وی در این خصوص افزود: شورای ملی نخودایران بارها اعلام داشته که سیاست قیمت گذاری و تجارت نخود را به این شورا محول نمایند و هر جا که کمبودی وجود داشت خود ما تامین کننده نخود خواهیم بود. و هرگاه ممنوعیت صادراتی باشد حتما اعمال خواهیم نمود. گاهی تصمیمات در سطح مدیریتی اخذ می شود که به خاطر عدم آگاهی به مسیله است و در مورد نخود اگر نسبت به تولید سطح زیر کشت سرانه مصرف و دیگر موضوعات مرتبط اطلاعات کافی وجود داشته باشد هیچگاه چنین تصمیماتی گرفته نمی شود. براساس تحقیقات کارشناسان نخود سرانه مصرف نخود در ایران 2 کیلوگرم است و این در حالی است که در برخی از کشورهایی که از سطح سلامت بالاتری برخوردار هستند این میزان تا 7 کیلوگرم نیز رسیده است و با توجه به پایین بودن این رقم شورای ملی نخود در راستای اهداف خود،تغییر فرهنگ غذایی سالم در نمایشگاهی که بمناسبت هفته سلامت برپا شد با عرضه غذاهای سالم و متنوع که با نخود درست می شود بعنوان غرفه برتر در سال 94 شناخته شد.مردم ایران مصرف نخود را فقط برای آش، آبگوشت و فلافل می دانند . در صورتیکه این محصول را می توان به اکثر غذاهای متداول ایرانی اضافه نمود بدون اینکه تغییر چندانی در عادت غذایی مردم ایران ایجاد گردد و آنرا جایگزین قسمتی از برنج ، نان و گوشت مصرفی کرد و ارزش غذایی و دارویی آن بیشتر بهره مند گردید. باید در نظر داشت بهترین روش برای ارتقای سرانه مصرف نخود فرهنگ سازی و آموزش از سطوح پایین است.بدین منظور شورای ملی نخود ایران در نظر دارد تا با حضور در مدارس و هنرستان های دخترانه نسبت به برگزاری کلاس های آموزشی در زمینه آشپزی غذاهای حاوی نخود با بهره مندی از اساتید و مربیان مجرب ، فرهنگ استفاده از این محصول مفید را ترویج دهد و در نتیجه فرهنگ استفاده از این محصول مفید را ترویج دهد و در نتیجه فرهنگ غذایی جامعه را به سمت بالبردن سطح سلامت سوق دهد.
وی در ادامه برخی از مهم‌‌ترین و اساسی‌ترین وظایف و اختیارات شورا را بیان کرد:
– تلاش برای ساماندهی تولید و تجارت داخلی و خارجی و مصرف نخود و فرآورده‌های آن؛
– بازاریابی مستمر جهانی و داخلی؛
– مشارکت گروهی در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها و تهیه و تنظیم پیش‌نویس قوانین، مقررات و مصوبات مرتبط با تولید و تجارت نخود در جهت حفظ منافع مالی اعضاء شورا برای ارائه به قوای سه‌گانه؛
– فراهم سازی زمینه تسهیلات و اعتبارات مالی در جهت توسعه فعالیت‌های اعضاء؛
– انجام فعالیت‌های آموزشی، علمی و تحقیقاتی؛
– پیگیری مطالبات اعضاء؛
– جلوگیری از انجام رقابت‌های ناسالم اعضاء در بازارهای داخلی و خارجی از طریق اعمال ضوابط کمیته انضباطی اتاق ایران؛
– نظارت بر فرآیند تولید و بهبود روش‌های کشت، اصلاح ژنتیکی، کمک به مبارزه با آفات و امور قرنطینه‌ای
– شناسایی و معرفی ماشین‌آلات کاشت و برداشت نخود برای تسهیل در روش‌های جاری؛
– تلاش برای دسترسی به بازارهای جهانی؛
– برقراری ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی داخلی و بین‌المللی جهت اصلاح روش‌های تولید و فرآوری نخود؛
– تلاش در جهت پوشش بیمه‌ای برای تولیدکنندگان، صاحبان صنایع و تجار نخود در مقابل خسارات احتمالی؛
– تشکیل صندوق حمایت از تولید و تجارت و نیز فعالیت‌های علمی در زمینه نخود؛
صادرات از اصلی‌ترین ارکان اقتصادی می‌باشد که نقش آن در رشد و شکوفایی اقتصاد کشور بر هیچ کس پوشیده نیست. از این رو برای حمایت از بخشهای اقتصادی ، دادن تسهیلات به آنها می تواند ابزاری مناسب برای رشد و توسعه شان باشد. متأسفانه با تصمیم‌گیری‌های متعدد برای صادرات و واردات شاهد آن هستیم که یک روز صادرات و واردات کالایی را ممنوع می‌کنند و روز بعد یا تکذیب می‌گردد یا اصلاح. خود این موضوع سرگردانی فعالان اقتصادی را در پی دارد و قدرت تصمیم‌گیری را از او می‌گیرد. رئیس شورای ملی نخود کشور مشکل اصلی را قطع و وصل کردن صادرات، واردات بی رویه با توجه به سرانه مصرفی میداند. صادرات 7 ماهه نخست امسال 1هزار و 12 تن بوده در حالی که واردات 7 ماهه نخست امسال 22 هزار و 760 تن بوده.و بدلیل همین ممنوعیت های صادراتی سطح زیر کشت ما در حال افت و نزول است.
مرادی رئیس شورای ملی نخود کشور گفت: امیدوارم این محصول به جایگاهی برسد که در سبد غذایی جاگیر شود و همواره هدف از تشکیل شوراها بهره‌مندی از نظر جمع برای رسیدن به اهداف عالیه می‌باشد. شاید به ظنّ برخی شورای تشکیل شده به جای آنکه شورای ملی باشد شورایی استانی است، اما غایت نهایی از تشکیل شورای ملی نخود، استفاده از توان و ظرفیت تمامی استان‌ها جهت پیشبرد اهداف شورا می‌باشد. خوشبختانه چه به هنگام عضوگیری جهت تشکیل شورا و چه به هنگام برگزاری انتخابات اعضای هیئت مدیره، اطلاع‌رسانی کامل و سراسری از طریق اتاق‌های بازرگانی سراسر کشور صورت گرفت. امید است در آینده‌ای نزدیک شاهد حضور تجار و فعالان عرصه تولید و تجارت نخود از سراسر کشور در این شورا باشیم تا با هم‌اندیشی و استفاده از دانش گروهی، چهره‌ای موفق از یک شورای ملی به معنای واقعی کلمه را به اقتصاد کشور و حتی بین‌الملل نمایان کنیم.